Kiedy Gauguin mówił o sobie przedstawiał się zawsze jako buntownik, rewolucjonista, rozbójnik, wyzwoliciel, wojownik. Czyżby toczyła się wojna? Między kim? Między nim i wszystkimi. Między tradycją żywą i martwą. Dla Gauguina obraz nim staje się płaską powierzchnią pokrytą zgromadzonymi w pewnym porządki kolorami, jest polem bojowym. Chciano uśpić malarstwo, złożyć kolor do grobu. Gauguin, energicznie budzi jedno i przywraca do życia drugie.

Paul Gauguin zaczął malować bardzo późno (w wieku 25 lat). Malarstwo stało się jednak jego życiem. Dla niego porzucił spokojny żywot urzędnika bankowego, zostawił żonę i dzieci. W 1876 wystawia swój pierwszy obraz w ramach dorocznej wystawy paryskiej zwanej Salonem. Płótno Poszycie leśnie w Viroflay, ujawnia talent autora w dziedzinie kompozycji i kolorystyki. Widać w nim wpływ impresjonistów, w szczególności Pissara, którego uczniem Gauguin zostaje rok później.

Rok 1883 oznacza nowy etap w życiu Gauguina. Zdecydowany poświęcił całą energię sztuce, wykorzystuje niekorzystną koniunkturę gospodarczą, aby zrezygnować z pracy w sektorze finansów. Ma nadzieję, że uda mi się utrzymać rodzinę ze sprzedaży obrazów. Szybko jednak pozbędzie się złudzeń. W nadziei, że koszty utrzymania będą niższe na prowincji sprowadza rodzinę do miejscowości Rouen. Nie mają jednak z czego żyć. Podejmują decyzję o wyjeździe do Danii, rodzinnego kraju żony malarza. Tam w Kopenhadze próbuje zatrudnić się jako przedstawiciel francuskiego producenta tkanin na plandeki. I kolejne niepowodzenie. Fiaskiem kończy się także wystawa jego obrazów, która na polecenie Akademii, zaraz po otwarciu zostaje zamknięta. W życiu rodzinnym również klęska. Gauguin zostawia w Danii żonę z czworgiem dzieci, a sam wraca do Francji w czerwcu, z synem Clovisem i rękopisem „Notatek syntetycznych”. Ktoś jednak proponuje mu stanowisko urzędnika w administracji, co chwilowo zapewnia mu byt. Wtedy przygotowuje ósmą i ostatnią wystawę impresjonistów, która odbywa się wiosną 1886 roku.

Nie tylko kłopoty materialne ale przede wszystkim niepohamowana tęsknota za niezależnością skłania Gauguina do zaciągnięcia się wiosną 1887 roku na statek do Panamy. Wraca do Paryża i w 1888 roku paryska galeria Boussod i Valadon organizuje pierwszą jego indywidualną wystawę. Młode pokolenie widzi w nim mistrza symbolizmu. 21 października 1888 Gauguin przyjeżdża do Arles, do van Gogha, którego poznał dwa lata wcześniej. Powstaje wtedy wyjątkowy pośród autoportretów pt: „Nędznicy”. Jak sygnalizuje dedykacja (dla przyjaciela Vincenta), jest ściśle związany z van Goghiem. Początkowo serdeczne stosunki między nimi, ulegają pogorszeniu. 23 grudnia, po kłótni, Vincent van Gogh obcina sobie ucho.

Gauguin wraca do Paryża. Maluje wtedy dzieło Żółty Chrystus. Obraz określany jako „niepokojąca i smakowita mieszanina barbarzyńskiej świetności, katolickiej liturgii, hinduskich marzeń, gotyckiej obrazowości, mrocznego i subtelnego symbolizmu...” Rok później Gauguin, kpiarsko nawiązuje do słynnego autoportretu Poussina, przedstawiając siebie na tle dwóch własnych dzieł (Autoportret z żółtym Chrystusem; po prawej stronie ceramika z Naczynie po tytoń, a po lewej Żółty Chrystus). W tym samym czasie powstaje bardzo ważny obraz w życiu Gauguina. portret Matki artysty (fragment). Pierwsza żona malarza tak napisała w liście: Jedyną kobietą w życiu Paula Gauguin, której uczucia wobec niego nigdy się nie zmieniły - pomimo wszystkiego, co w życiu uczynił i czego nie zrobił - była jego matka. Poświęcił jej jeden z najwspanialszych swych portretów.

Po powrocie do Paryża, Gauguin, marzy o stworzeniu Pracowni Tropików. Zamierza osiedlić się w krajach zamorskich. Ostatecznie wybór pada na Tahiti, jako ziemię „ekstazy, spokoju i sztuki”. W kwietniu 1891 Gauguin wsiada na statek płynący w kierunku Numei.

Po przybyciu 8 czerwca osiedla się z Titi- Anglo-Tahiatnką w tubylczej wiosce. Wiosną wysyła do Paryża obraz Vahine no to tiare (kobieta z kwiatem), który będzie wystawiony w galerii Boussod i Valadon. Mimo braku środków do życia i złego stanu zdrowia, rok 1892 jest jedynym z najbardziej płodnych w jego karierze. Powstaje wtedy Manao tupapau (Duch zmarłych czuwa), studium aktu, w którym lokalna mitologia staje się jedynie pretekstem odwołania się do Olimpii Maneta. Następnego roku, musi jednak, bez grosza, wrócić do Francji. Na antypodach osiedla się z powrotem w roku 1895. Dwa lata później powstaje arcydzieło, uważane za malarski testament Gauguina: Skąd przybywamy? Czym jesteśmy? Dokąd idziemy?

Umiera 8 maja 1903 roku na syfilis, w chwili kiedy galeria Vollard organizuje mu wystawę pięćdziesięciu obrazów i dwudziestu siedmiu rysunków, a Salon Jesienny poświęca jego dziełom całą salę.