Pochodził z rodziny inteligenckiej, od pokoleń osiadłej w Warszawie. Był młodszym bratem malarza Maksymiliana Gierymskiego. W 1867 rozpoczął naukę w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Studia kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Następnie przebywał głównie we Włoszech, Wiedniu, powtórnie w Monachium oraz w Paryżu. Z pobytu w kraju szczególnie ważne są dwa okresy twórczości Aleksandra Gierymskiego: warszawski (1879-84), w ciągu którego współpracował z grupą "Wędrowca", głównie ze Stanisławem Witkiewiczem i Antonim Sygietynskim (obrazy: Święto Trąbek 1884, późniejsze wersje 1888, 1890, Żydówka sprzedająca owoce 1880, 1881 Brama na Starym Mieście 1883, Przystań na Solcu 1883 i inne) i okres krakowski (1893-94), w którym tworzył obrazy o tematyce chłopskiej (Trumna chłopska 1894-95, Chłopiec niosący snop ok. 1895) i pejzaże z okolic Bronowic.

Aleksander Gierymski podejmował skomplikowane problemy malarskie, wypracowując własną formę wypowiedzi artystycznej. Od zainteresowań i studiów nad malarstwem muzealnym, głównie holenderskim XVII wieku i włoskiego renesansu (Scena sądu z Kupca weneckiego 1873, Sjestra włoska 1876-80 i 1880-84, Paź florencki 1884), przez realistyczne studia z natury (Gra w mora 1875, Austeria rzymska 1875, obrazy warszawskie i studia światła i barwy w plenerze (wersje Altany 1876-82, pejzaże wieczorne: monachijskie z lat 1890-91, Plac Wittelsbachów w Monachium i inne, oraz paryskie z lat 1891-93: m.in. Opera paryska w nocy ) doszedł samodzielnie do rezultatów bliskich impresjonizmowi (Piazza delle Erbe w Weronie ok. 1900, Piazza del Popolo w Rzymie 1900-01). Malując impresjonistyczną kompozycję Wieczór nad Sekwaną, a później, po powrocie do Krakowa, Chłopca ze snopem zboża wypracował sobie w dziejach polskiego impresjonizmu miejsce nie tylko prekursora, ale również współtwórcy. Twórczość Gierymskiego doceniona została w pełni w XX wieku (m.in. wystawy retrospektywne jego prac w Warszawie:1938, 1951 oraz w Wenecji 1955).